نخستین گام ها در ایجاد و تأسیس دانشگاه بوعلی سینا در پی قراردادی بین دولت ایران و فرانسه در اسفندماه سال ١٣٥١ برداشته شد. به دنبال این قرارداد و بررسی‌هایی که در شهر همدان صورت گرفت، در سال ١٣٥٣ این دانشگاه رسماً تأسیس شد و در سال تحصیلی
56- 1355 در رشته‌های معدودی در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد،کارشناسی و کاردانی دانشجو پذیرفته و شروع به فعالیت نمود. قابل توجه است که یکی ازرشته‌های فوق لیسانس این دانشگاه اندازه‌گیری و ارزیابی آموزشی بوده است. دانشگاه بوعلی سینا جزو دانشگاه‌های طرح جامع کشور بوده و از ابتدا قرار بر این بوده است که جزو دانشگاه‌های بزرگ کشور در منطقه غرب باشد.
پس از انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها، دانشگاه بوعلی سینا مجددًا فعالیت خود راهمراه با تغییرات اساسی در خط مشی آموزشی و رشته‌های تحصیلی از سر گرفت و لذا می‌توان گفت نقطه‌ی شروع آنچه در حال حاضر وجود دارد به بعد از انقلاب برمی‌گردد. دانشگاه بوعلی سینا در حاضر دارای شش دانشکده علوم پایه، ادبیات و علوم انسانی، فنی و مهندسی، کشاورزی، معماری و تربیت بدنی نهاوند و یک آموزشکده‌ی دامپزشکی می‌باشد.
این دانشگاه در زمینی به مساحت تقریبی ٢٣٠ هکتار بنا شده است و دارای فضای آموزشی و پژوهشی به وسعت ١٣٤٥٠٠ متر مربع، فضای فرهنگی و ورزشی حدود ٣٦٠٠٠ متر مربع و فضای خوابگاه‌های به مساحت ٢٠٠٢٣ متر مربع می‌باشد.
دانشگاه بوعلی در ابتدا با ١٠ رشته آغاز نمود و در حال حاضر در ٥٥ رشته ودوره‌های کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد. تا سال ١٣٨٠ بیش از ٤٢٤٨٠ نفر فارغ‌التحصیل در سطوح مختلف تحصیلی از این دانشگاه خارج شده‌اند. د انشگاه بوعلی دارای ٢٣٠ نفر عضو هیأت علمی تمام وقت است که از این تعداد ١٨٠ نفر رسمی و ٥٠ نفر پیمانی هستند. ضمن اینکه تعدادی از اعضای هیأت علمی دانشگاه به صورت حق‌التدریس با گروه‌های آموزشی همکاری می‌نمایند.
دانشگاه بوعلی سینا در چهار مقطع تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشدو دکتری و در ٥٥ رشته (طبق جدول زیر) و در دوره‌های روزانه و شبانه دانشجو می‌پذیرد.
در سال 1353 هم‌زمان با تأسیس دانشگاه، کتابخانه‌ی آن نیز پایه‌گذاری شد و از آن زمان تاکنون همپای گسترش دانشگاه و تأسیس رشته‌های جدید رشد و توسعه یافته است. این کتابخانه هم اکنون شامل یک کتابخانه‌ی مرکزی، چهار کتابخانه دانشکده‌ای (ادبیات ،کشاورزی، مهندسی و علوم)، یک کتابخانه تخصصی (شیمی) و یک مرکز نسخ خطی وچاپ سنگی می‌باشد. مجموعه‌ی فراهم شده در این کتابخانه، دارای غنای قابل ملاحظه‌ای بوده و در منطقه غرب از جهاتی بی‌نظیر می‌باشد. کتابخانه مرکزی گنجینه‌ای از نسخ خطی نفیس و آثار چاپ سنگی و سربی قدیمی را در اختیار دارد که شامل ٣٧٤ جلد کتاب خطی و ٤٨٩ جلد کتاب چاپ سنگی و ٧٤ جلد سربی کهن می‌باشد. همچنین سیستم اطلاع‌رسانی دانشگاه علاوه بر خدمات سیستم جامع انفورماتیک دانشگاه خدمات اینترنتی نیز ارائه می‌دهد.
از منظر پژوهشی در دانشگاه بوعلی سینا تاکنون ١٤١ طرح تحقیقاتی به انجام رسیده است. حدود ٣٠ عنوان کتاب نیز از سوی دانشگاه به چاپ رسیده است. تعدا د ١٦٥ مقاله نیز توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه به رشته تحریر در آمده است. همچنین چهار طرح ملی نیز در دانشگاه بوعلی در دست اجرا می‌باشد. دانشگاه بوعلی فعالیت‌های مشترکی را با اداره‌ی حفاظت محیط زیست، اداره‌ی کل هواشناسی، اداره‌ی کل صنایع، سازمان آموزش و پرورش، کارخانه‌ی شیشه، اداره‌ی کل فرهنگ استان، شهرداری، شبکه‌ی پزشکی استان به انجام رسانیده است.
فعالیت‌های فرهنگی
به منظور هدایت، حمایت و سامان‌دهی هر چه بهتر فعالیت‌های فرهنگی اداره‌ی امور فرهنگی دانشگاه در اوائل سال ٧٧ تأسیس گردید. فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه در اداره‌ی امور فرهنگی در قالب مجموعه هایی نظیر: کانون‌های فرهنگی انجمن‌های علمی دانشجویی، واحد مشاوره خواهران و برادران قرار دارند. کانون‌های فرهنگی فعال درسال ٧٧ و ٧٨ شامل کانون فیلم، کانون شعر و قصه، کانون اردویی، کانون خوشنویسی، کانون موسیقی، کانون عکاسی و کانون تئاتر می‌باشند. همچنین انجمن‌های علمی دانشجویی در حال حاضر در اکثر گروه‌های آموزشی فعالیت می‌کنند.
فعالیت‌های دانشجویی
در دانشگاه بوعلی سینا تشکل‌های دانشجویی از جایگاه خاصی برخوردار هستند و دانشجویان علاوه بر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، در سرنوشت امور صنفی خود در قالب شوراهای صنفی و در عرصه‌های علمی، هنری و ادبی نیز فعال بوده و به طور خودجوش، در ارتقای سطح تحصیلی خویش می‌کوشند. علاوه بر این می‌توان به فعالیت‌هایی در تهیه و انتشار ٧ عنوان نشریه‌ی علمی و فرهنگی اشاره کرد.
خدمات رفاهی دانشجویان
برای تأمین رفاه دانشجویان امکانات متعددی در نظر گرفته شده است. مجموعه خوابگاه‌های مجردی با ظرفیت حدود ٢٢٠٠ نفر از امکانات مناسبی برخوردار بوده و ارائه‌ی دو وعده غذا، توزیع ارزاق در خوابگاه‌ها و بوفه‌های دانشگاه، خدمات بهداشتی و درمانی، بیمه‌ی حوادث، پرداخت کمک هزینه‌ی تحصیلی و مسکن، تسهیلاتی نظیر وام‌های ازدواج و ضروری و ودیعه‌ی مسکن از جمله خدماتی است که دانشگاه برای دانشجویان روزانه و در برخی موارد برای دانشجویان شبانه در نظر گرفته است.
امکانات آموزشی
مرکز خدمات کامپیوتری دانشگاه علاوه بر ارائه‌ی خدمات به سیستم انفورماتیک دانشگاه و نگهداری و سرویس‌دهنده‌های آن. خدمات اینترنت از قبیل پست الکترونیکی را ارائه می‌دهد. همچنین این مرکز امکان ارتباط با سیستم‌های مکانیزه‌ی امور آموزشی، مالی و اداری، پژوهشی و غیره از طریق شبکه‌ی کامپیوتر داخلی دانشگاه را برای کلیه‌ی کاربران در داخل و خارج دانشگاه فراهم می‌آورد.
طرح جامع دانشگاه
طرح جامع دانشگاه در زمینی به وسعت 210 هکتار در سال 1362 به تصویب سازمان برنامه و بودجه رسید و هم اگنون عملیات احداث آن تحت نظارت دفتر طرح‌های عمرانی دانشگاه همچنان ادامه دارد. آنچه که فعلاً از این طرح به انجام رسیده و همچنین در دست اجراست به شرح زیر می‌باشد:
1- دانشکده علوم پایه در ساختمانی با زیربنای 22000 متر مربع احداث شده و هم اکنون از آن بهره‌برداری می‌شود.
2- فاز اول دانشکده‌ی فنی و مهندسی با زیربنای 12000 متر مربع از سال 1369 احداث آن شروع شده و همچنان ادامه دارد. پیشرفت فیزیکی این پروژه که شامل گروه‌های عمران، مکانیک، برق و مواد در حال حاضر 30 درصد و فاز دوم با وسعتی حدود 8000 متر مربع در آینده اجرا خواهد شد.
3- ساختمان آموزش نظری از پروژه فنی و مهندسی با زیربنای 2668 متر مربع احداث شده و در ترم پائیزه سال جاری مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
4- ساختمان سازمان مرکزی با زیر بنای 7300 متر مربع احداث شده و با پیشرفته فیزیکی 97 درصد هم اکنون مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
5- فاز اول ساختمان دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی با زیر بنای 15000 متر مربع در دست احداث می‌باشد که شامل گروه‌های ادبیات و زبان، علوم انسانی، علوم اقتصادی و علوم اقتصادی و علوم اداری می‌باشد و پیشرفت فیزیکی این پروژه 50 درصد است با این توضیح که فعلاً از این پروژه فقط دو بلوک در دست ساخت می‌باشد و فاز دوم در سه بلوک در صورت تصویب اعتبار مورد نیاز در آینده اجرا خواهد شد.
6- مسجد دانشگاه در زمینی به مساحت 5000 متر مربع در دست احداث می‌باشد که پیشرفت فیزیکی آن 10 درصد می‌باشد.
7- طرح مهمان‌سرای اساتید و اردوگاه فرهنگی ورزشی با پیشرفت فیزیکی 40 درصد در دست احداث می‌باشد.
8- طرح استخر سرپوشیده و سالن ورزشی سرپوشیده
9- سردر ورودی دانشگاه
10- خوابگاه دانشجویی با زیربنای 3000 متر مربع که در مهر ماه سال جاری به بهره‌برداری می‌رسد.
11- دانشکده‌ی تربیت دبیر ملایر در زمینی با مساحت 32 هکتار و زیر بنای 11000 متر مربع در دست احداث می‌باشد که کار احداث این پروژه از سال 1371 شروع شده و پیشرفت فیزیکی پروژه 70 درصد می‌باشد.
تحقیقات و انتشارات
در دانشگاه بوعلی سینا در زمینه تحقیقات از سال 1368 تا کنون 109 طرح تحقیقاتی به اتمام رسیده و تعداد 41 طرح دیگر نیز در دست اجرا می‌باشد. تا کنون 27 عنوان کتاب از سوی دانشگاه به چاپ رسیده است و تعداد 145 مقاله نیز توسط اعضایء هیئت علمی دانشگاه به رشته تحریر در آمده و در مجلات داخلی و خارجی در سال گذشته و نیم‌سال اول سال جاری به چاپ رسیده است. .همچنین 4 طرح ملی در دانشگاه بوعلی سینا در دست اجراست.
مجموعه ورزشی
مجموعه امکانات تجهیزات و وسایل ورزشی دانشگاه بوعلی سینا در حال حاضر در دانشکده‌ی معماری مستقر می‌باشد. از جمله طرح‌های در دست اجرای اداره تربیت بدنی دانشگاه، طرح استخر سرپوشیده با 10 درصد پیشرفت و طرح ساخت سالن ورزشی چند منظوره با 30 درصد پشرفت می‌باشد. امکانات موجود در مجموعه ورزشی این دانشگاه مشتمل بر:
1- مجموعه ورزشی دانشکده مهندسی
2- سالن اصلی تربیت بدنی (بسکتبال، والیبال، بدمینتون)
3- سالن حجاب (بسکتبال، والیبال، هندبال، فوتبال)
4- سالن ژیمناستیک
5- سالن تنیس روی میز
6- سالن بدنسازی
7- سالن کشتی
8- سالن تیراندازی
9- استادیوم ورزشی دانشگاه بوعلی سینا شامل زمین چمن فوتبال و پیست دو و میدانی
موزه تاریخ طبیعی دانشگاه
این موزه از قدمت بیست و هفت ساله برخوردار است و به عنوان یک مجموعه دیدنی مورد توجه محققان و جهانگردان و ایرانگردان قرار گرفته است و هر روز شاهد بازدید شمار زیادی از هم‌وطنان و دانش‌پژوهان است. این موزه یکی از کم‌نظیرترین موزه‌های تاریخ طبیعی در خاورمیانه و ایران است. فضای موزه در شکل ابتدایی از 60 متر در سال 1350 تجاوز نمی‌کرد و با چندین بار تغییر محل، در حال حاضر در بخشی از ساختمان دانشکده کشاورزی با زیربنای 2000 متر مربع استقرار دارد. مجموعه‌های دیدنی این موزه در سه سالن مجزا گردآوری شده است. در سالن اول نمونه‌هایی از پستانداران و پرندگان و سالن دوم آبزیان و در سالن سوم کانی‌ها و فسیل‌ها به نمایش گذاشته شده است. برای تهیه هر یک از این نمونه‌های تلاش و زحمات و هزینه‌های فراوانی صرف گردیده و برای نگهداری آن‌ها از آخرین تکنیک‌های موزه‌ای در دنیا استفاده شده است. برخی از نمونه‌های این مجموعه‌های سه‌گانه در نوع خود منحصر‌به فرد است. این موزه سالانه 150 هزار نفر بازدیدکننده دارد. همچنین جناب آقای هاشمی رفسنجانی ریاست محترم وقت در سفر خود به استان همدان این موزه را جالب‌ترین قسمت دیدار خود ذکر کردند و زیبایی‌های این مجموعه مورد تحسین و اعجاب ایشان قرار گرفت.
گفتنی است، دانشگاه بوعلی سینا در نظر دارد، در یک اقدام درازمدت این موزه را گسترش دهد و در کنار آن موزه مردم‌شناسی را نیز دایر نماید و از نظر فضا و امکانات این مجموعه مستقل شود تا بتواند در راستای جذی جهانگرد و فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی مورد توجه بیشتر علاقه‌مندان واقع شود. از فعالیت‌های جدید موزه جهت بازدیدکنندگان، ساخت و ایجاد برکه‌ای می‌باشد که جهت زندگی آبزیان اختصاص داده شده است که از این نظر نیز اقدامی منحصر به‌فرد در سطح کشور محسوب می‌شود.
جدول 1 اطلاعات کلی دانشگاه بوعلی سینا
|
سال تأسیس |
5113 |
|
سال تبدیل به دانشگاه |
5313 |
|
تعداد دانشکده‌های موجود |
6 |
|
|
دانشکده ادبیات و علوم انسانی |
|
دانشکده مهندسی |
|
|
دانشکده کشاورزی |
|
|
دانشکده علوم پایه |
|
|
دانشکده تربیت بدنی |
|
|
دانشکده معماری |
|
|
تعداد مراکز تحقیقاتی |
شمی گیاهی |
|
آموزشکده وابسته |
دامپزشکی |
|
مرکز کارآفرینی |
دارد |
|
تعداد گروه‌های فعال در طرح ارزیابی درونی |
13 |
|
انجمن دانش‌آموختگان |
ندارد |
جدول 2 تعداد مقالات علمی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1382
|
مقالات علمی |
1382 |
|
مجلات معتبر داخلی |
34 |
|
مجلات معتبر خارجی |
88 |
|
طرح‌های تحقیقاتی |
71 |
|
جمع |
193 |
جدول 3 تعداد کارکنان دانشگاه بوعلی سینا در سال 1382
|
|
کارکنان رسمی |
کارکنان پیمانی |
جمع |
|
زیر دیپلم |
37 |
0 |
37 |
|
دیپلم |
26 |
2 |
28 |
|
فوق دیپلم |
3 |
1 |
4 |
|
لیسانس |
31 |
12 |
33 |
|
فوق لیسانس |
4 |
0 |
4 |
|
جمع |
101 |
15 |
116 |
