خلاصه ی زبان فارسی دوم دبیرستان

درس اول 

زبان وگفتار دوپدیده جدا از هم هستند. * گفتار پدیده مادی ، فیزیولوژیایی وروان شناختی است . * با محروم شدن فرد از تکلم ، فهم آوایی از میان نمی رود . * زبان توانایی تولید ودرک جملات است ، گفتار کاربرد علمی این توانایی است . * درزبان فارسی نباید به پیروی از زبان عربی کلمات فارسی را با (یت)همراه کنیم ام کلماتی مانند بشریت ، انسانیت و.. چون عربی هستند اشکالی ندارد.

 

 درس دوم 

جمله واحدی از زبان است که از یک یا چند گروه ساخته شده واز نهاد وگزاره تشکیل شده است . * نهاد جدا در ابتدای جمله می آید وقابل حذف است . * نهادپیوسته همان شناسه است که قابل حذف نیست. *اصل این است که نهاد جدا با شناسه مطابقت کند اما استثنا هم دارد. *در حالت عادی بین نهاد جدا وپیوسته جمله ها از نظر شخص وشمار هم آهنگی وجود دارد . * هرگاه در ترکیب وصفی ، صفت مختوم به ای =ی باشد بهتر است (ی) نکره را به آخر موصوف اضافه کنیم: مرد جنگی +ای/ ی = مردی جنگی حکیم نامی + ای/ ی = حکیمی نامی

 

 درس سوم 

ویرایش هر نوشته ای باید از جهات گوناگون زبان ، محتوا، دقت ، نظم آراستگی ، نکات دستوری و ... باز بینی شود . این باز بینی نوشته ویرایش نام دارد . * انواع ویرایش عبارتند از : فنی ؛ زبانی ، تخصصی * در ویرایش فنی به نشانه گذاری ، شیوه خط فارسی واملای درست واژگان توجه می شود . * در ویرایش زبانی وساختاری کاربرد های نابجا در حوزه های معنایی وساخت زبان فارسی مطرح می شود . * کسی که کار ویرایش زبان را انجام می دهد ویراستار نام دارد . * عمل ویرایش را ویراستاری نیز می گویند .

 

 درس چهارم *جمله به دوقسمت نهاد وگزاره تقسیم می شود . * گزاره جملات به سه شکل دیده می شود . * جمله های دوجزئی همیشه فعل آنها ناگذر است . *جمله های سه جزئی وچهار جزئی فعل آنها گذرا به متمم یا مفعول یا مسند می باشد . * به ذهن سپردن رسم نمودار هریک الزامی است . * متمم قابل حذف متمم قیدی نام دارد ومتمم های غیر قابل حذف متمم فعل نامیده می شوند . * جملات چهار جزئی از ترکیب دو مفعول ، مفعول ومسند ، مفعول ومتمم یا متمم ومسند به دست می آیند .

 

 درس پنجم 

نوشته انواع گوناگونی دارد . * انواع نوشته را بر اساس 4اعتبار می توان طبقه بندی کرد : 1-گونه های زبان 2- طرز بیان 3- قالب 4-موضوع ومحتوا . * نوشته ها به اعتبار گونه های زبان ممکن است علمی، ادبی، علمی- ادبی، اداری، نامه ،زندگی نامه ، گزارش مقاله و ... باشد . * نوشته به اعتبار موضوع ومحتوا ممکن است دینی ، علمی ، ادبی ، هنری، ادبی- هنری، فرهنگی سیاسی و... باشد . * در نقل قول های یک نوشته از زبان محاوره استفاده می شود . * ویژگی های زبان محاوره ، جابه جا شدن ارکان دستوری ، شکسته نویسی کلمات ، استفاده از لغات ، اطلاحات و..سادگی وقابل فهم بودن آن است . * مهم ترین ویژگی زبان معیار عبارتند از : 1- زبان ملی ورسمی ، فرهنگی علمی ، مطبوعاتی وآموزشی کشور ما است . 2- زبان درس خواندگان وتحصیل کردگان است . 3- این زبان به غیر فارسی زبانان آموزش داده می شود . 4- نشانه ها وعناصر محلی ، لهجه ای لغات مهجور وبیگانه در آن دیده نمی شود . *گونه های مختلف زبان معیار عبارتند از : 1- علمی 2- ادبی 3- اداری 4- روزنامه ای 5- گفتاری 6- کودکانه

 

درس ششم 

گفتار وزبان با خط ونوشتار متفوت است . * گفتار وزبان ماهیت ذاتی انسان است در حالی که خط ونوشتار جنبه فرهنگی اجتماعی دارد . *سابقه زبان وگفتار بسیار بیشتر از خط ونوشتار است . * گفتار در زمان اتفاق می افتد و نوشتار در مکان . *گفتار گذرا وناپایدار است ونوشتار پایدار وماندگار . *گفتار دوطرفه است نوشتار یک طرفه . *به علت امکان تفکر ، سنجش وتجدید نظر در نوشتار نوشته سنجیده تر از گفتار است . * آثار ادبی ومیراث فرهنگی جوامع دارای خط از طریق نوشته به آیندگان منتقل می شود . *هر خطی سیر تکاملی ویژه ی خود را دارد که به خط الفبایی می رسد .

 

 درس هفتم 

درس املا از مهمترین وپا بر جاترین درس ها است . *به یاری درس املا نوشتن ونگارش اصلاح وتقویت می شود . * گروه واژه ها جبران کننده ی متن هایی است که لغات عادی دارند وارزشو اهمیت املایی ندارند . *آموزش املا بر اساس زبان معیار است . * خط تحریری اختصاص به دست نوشت دارد

 

درس هشتم 

مهم ترین عضو گزاره گروه فعلی است که معمولا با شناسه همراه است . * فعل پنج ویژگی دارد : شخص- زمان – وجه – گذر – معلوم ومجهول . * هر فعل شش شخص دارد . * فعل سه زمان اصلی دارد: گذشته – مضارع آینده . * افعال در زمان های گوناگون کاربرد های خاصی دارند . * فعل ممکن است گذر یا ناگذر باشد . بعضی افعال دو وجهی هستند . * تلقی گوینده یا نویسنده ازجمله یعنی مسلم یا نا مسلم بودن یا امری بودن ونبودن فعل را وجه گویند . * در زبان فارسی امروز سه وجه اصلی اخباری ، التزامی و امری وجود دارد . * به کار بردن با وبرای به جای " به وسیله ی " و " به منظور " مناسب تر است زیرا جمله کوتاه تر می شود وپیام زودتر به خواننده یا شنونده منتقل می شود .

 

درس نهم 

نوشتن عبارت است از نمایش دادن کلام به وسیله حروف وترکیبات گوناگون آن که بااستفاده از نشانه های نگارش روح وروان خاصی پیدا می کند . * روان شناسان می گویند : نوشته ی هر شخص باز تاب اندیشه ها وتمایلات درونی وبرونی وپرتوی از شخصیت وی است . * در نگارش هر نوع نوشته ای اعم از مقاله ، داستان ة گزارش ، کتاب وشرح سفر به طرح ونقشه قبلی نیاز است * هر طرح به مصالح ومواد خاصی نیاز دارد هم چنان که اجرای نقشه ی معمار به مواد ومصالح ساختمانی احتیاج دارد . * برای هر نوشته طرح خاصی لازم است . * در نوشته های کوتاه ، طرح ممکن است ذهنی باشد اما در نوشته های بلن باید عینی ومکتوب باشد . * هر طرحی بسته به اهمیت موضوع می تواند بسته ومحدود یا گسترده باشد . * یکی از لوازم تهیه ی طرح فکر کردن درباره ابعاد موضوع است . * طرح نوشته : الف) چاچوب موضوع مورد نظر مارا معین می کند . ب) به نوشته ی ما نظم وانسجام می بخشد . ج) در سرعت ودقت نگارش موثر است . د) به ما فرصت می دهد که به طور همه جانبه وعلمی به موضوع بنگریم . * کلماتی مانند : املا ، انشا ، اجزاء واستثنا عربی هستند ودر فارسی بدون همزه پایانی نوشته می شوند . هر گاه این لمات مضاف یا موصوف واقع شوند از نوع کلمات مختوم به آ محسوب می شوند ودر نتیجه صامت میانجی "ی" می گیرند : املای فارسی .

 

درس دهم 

فعل یا گذر است یا ناگذر . * فعل های گذرا سه نوعند : گذرا به مفعول ، گذرا به مسند ، گذرا به متمم . * چهارمین ویژگی فعل معلوم یا مجهول بودن آن است . * فعل مجهول همیشه از فعل های گذرا به مفعول ساخته می شود . * از فعل های ناگذر نمی توان جمله مجهول ساخت . * فعل معلوم فعلی است که به نهاد نسبت داده می شود . * فعل مجهول فعلی است که به مفعول نسبت داده می شود . * نهاد جمله ای که در آن فعل مجهول باشد مفعول است . * در فارسی امروز همه ی فعل های گذرا به مفعول را می توان با آوردن تکواژ منفی ساز (ن) منفی کرد . * تکواژ منفی ساز (ن) در فعل های مرکب پیش از جز صرفی می آید . * در فارسی امروز برای فعل نهی نیز همان تکواژ (ن ) به کار می رود. نرو – نکن * پرسشی کردن جمله ها در فارسی امروز به دوطرق : استفاده از واژه های پرسشی یا آهنگ صورت می گیرد .

 

درس یازدهم

  شروع نوشته وچگونگی آغاز آن از اهمیت بسیاری برخوردار است . * با فضا سازی یا براعت استهلال به نوشته تحرک وجذابی بیشتری داده می شود . * نگارش پایان هر نوشته به اندازه ی آغاز کردن مناسب آن مهم ، دقیق وحساس است . * در نوشته های سنتی معمولا نتیجه گیری به عهده ی خود نویسنده بوده درحالیکه امروزه این عمل در اغلب موارد به خواننده واگذار می شود . * پایان نوشته می تواند شیوه های گوناگون داشته باشد . * نام گذاری وعنوان نوشته می تواند شیوه های گوناگون داشته باشد . * نام گذاری وعنوان نوشته علاوه بر رعایت زیبایی باغث جلب توجه خواننده می شود . * برای انتخاب عنوان نوشته ونام گذاری نوشته راه های گوناگونی وجود دارد . * حذف فعل یا بخشی از آن باید طبق ظوابطی انجام گیرد . *بدون قرینه نمی توان فعل یا بخشی از آن را حذف کرد : معلم وارد کلاس ودرس راشروع کرد – در این عبارت فعل جمله ی اول بدون قرینه حذف شده که نادرست است .

 

درس دوازدهم

  برخی دستور نویسان ساختمان فعل را به سه صورت : ساده- پیشوندی ومرکب تقسیم می کنند . * فعل ساده آن است که بن مضارع آن یک تکواژ داشته باشد . خوابیده است = خواب * تکواژ کوچکترین واحد معنا دار زبان است . * تکواژ گاه کاربرد مستقل دارد = تکواژ آزاد * تکواژ گاه کاربرد مستقل ندارد = وند – تکواژ وابسته * فعل پیشوندی با وند همراه است . * اگر به اول فعل های ساده وند اضافه شود فعل پیشوندی به دست می آید . بر آورد – فرو رفت * وند تکواژی است که معنا وکاربرد مستقل ندارد ودودسته است : صرفی – اشتقاقی * فعل مرکب : اگر پیش از فعل ساده یا پیشوندی یک یا چند تکواژ مستقل بیاید وبا آن ترکیب شود کلمه ی حاصل فعل مرکب است . * هیچ گاه فعل ساده یا مرکب خارج از جمله بررسی نمی شود . * برای ساختن فعل های ماضی بعید – التزامی – نقلی ومستمر ومضارع مستمر – آینده وفعل های مجهول از فعل کمکی استفاده می شود . * به دوطریق می توان تشخیص داد که فعل ساده یا مرکب است : نقش پذیری – گسترش پذیری * هرگاه در جمله دو کلمه با مفهوم یکسان بدون واو عطف به کار رود یکی از آن کلمات تکراری وزیادی خواهد بود به این کاربرد اصطلاحا ((حشو )) می گویند . : پس بنابراین – سوابق گذشته

 دانلود pdf فایل

پسورد فایل : www.onlinetar.ir

منبع : آنلاین تر