یه سلام تابستونی خدمت بازدید کننده های محترم ،امیدوارم که پانزدهمین روز از شهریور روز خوب و پر باری براتون بوده باشه امروز توی تایم استراحتم داشتم یکی از مجله های علمی رو میخوندم که به یه موضوع بر خوردم حیفم اومد این جا مطرحش نکنم امیدوارم که از مطلب راضی باشید و بتونه یه مطلب هر چند کوچک به دانسته هاتون اضافه بکنه...من توصیه میکنم حتما بخونید چون مطلب فوق العاده جذاب هست.

 

ant

 

مورچه ها از جنبه های مختلفی میتوانند از ما انسان ها زرنگ تر و جلو تر باشند .زندگی پیچیده آن ها این امکان را برای این حشرات پر کار فراهم کرده تا در برابر آسیب دیدن در برابر مشکلاتی که ممکن بود در صورت زندگی انفرادی با آن دست به گریبان باشند ، در امان بمانند.زندگی مورچه ها اتفاقات جالبی درون خود دارد که احتمالا دانستن آن ها برای شما لذت بخش خواهد بود.

زیست شناسان،مورچه ها را گروهی از زنبور ها می دانند و آنها را با هم و در راسته ی بال غشائیان طبقه بندی می کنند.تا کنون بیش از دوازده هزار گونه مورچه شناسایی شده که در همه مناطق زمین به جز قاره قطب جنوب زندگی می کنند.

 حشره ایی به نام مورچه

مورچه ها یکی از جالب ترین موجودات در دنیای حشرات هستند.آنها از محدود حشراتی هستند که مانند زنبور عسل،زندگی اجتماعیی منظمی دارند.مورچه ها مانند همه خویشاوندانشان،بدنی سه قسمتی دارند که از سر،سینه و شکم تشکیل شده است.شاخک های روی سر مورچه ها نه تنها حس لامسه حشره هستند،بلکه بو های مختلف نیز به وسیله آن ها احساس می شود.روی سر حشره،علاوه بر شاخک ها،چشمان مرکب و قطعات دهانی نیز وجود دارد.قطعات دهانی مورچه شامل یک جفت آرواره چنگکی شکل است که به طرف کناره های سر، باز و یسته می شوند.طول عمیر مورچه ها بین 45 تا 60 روز است و مانند همه حشرات،یک لایه محافظ سخت،بدن آن ها را می پوشاند که به آن اسکلت خارجی گفته می شود و جنس آن از کیتین است.مورچه ها انواع بالدار هم دارند و نر و ماده بالدار،برای تولید مثل پرواز خاصی انجام میدهند،اما جفت گیری روی زمین صورت می گیرد مورچه ماده لقاح یافته،حفره کوچکی در خاک درست می کند و شروع به تخم گذاری می کند.موچه مادر در طول دوره تخم گذاری غذا نمیخورد.

قهرمان وزنه بردای

مورچه ها به نسبت اندازه کوچکشان قدرت بدنی بسیار زیادب دارند.دلیل این مطلب هم به ماهیچه های آن ها مربوط است.این حشرات به نسبت جثه کوچک خود،ماهیچه های قوی تری به نسبت جانداران بزرگ تر و حتی انسان دارند.این قدرت بدنی،باعث می شود که مورچه ها بتوانند نیروی بیشتربی به اجسام وارد کنند و یا اشیای بزرگ تری را حمل کنند.

برای این که این میزان قدرت برایمان ملموس تر شود به این فکر کنیم که ما اگر به این نسبت نیرو داشتیم،میتوانستیم یک خودرو را روی سرمان بالا ببریم!

مورچه های گله دار

مورچه ها برای به دست آوردن عسلک از حشرات مکنده برای تغذیه،تقریبا هر کاری می کنند،حتی چوپانی!آن ها برای این که منابع غذایی شیرین همیشه در دسترسشان باشد،در جوامع خود از شته ها یا زنجرک ها،به صورت گله ایی نگه داری می کنند و حتی آن ها از روی یک گیاه به گیاه دیگر می برند تا خوب از شیره گیاه تازه تغذیه کنند.درست مثل چوپانی که گله گوسفندی را از یک مرتع به مرتع دیگری برای چرا میبرد.شته ها با خوردن شیره گیاهان،غذای شیرین مورچه ها را تامین می کنند.و در عوض مورچه ها از شته ها در برابر دشمنانشان محافظت می کنند.به این می گویند یک هم زیستی خوشمزه در میان حشرات!

ورود غریبه ها ممنوع

در اجتماع حشراتی مثل زنبور عسل و مورچه که به صورت کلونی زندگی می کنند،یک جامعه طبقاتی به وجود می آید که اعضای هر طبقه نقش مشخصی بر عهده دارند و برای بقای جامعه،باید دقیقا به وظیفه ایی که جامعه بر عهده اش گذاشته عمل کند.وظیفه طبقه کارگر در این میان،معمولا جمع آوری غذا،نگه داری از نوزادان و بیرون بردن زباله ها از لانه است.نگه داری از نوزادان،کار پر زحتمی است!کارگر ها باید نوزادان را هنگام شب که هوا سرد می شود به قسمت های عمیق تر لانه که گرم تر است،ببرند وآن ها را در روزها به قسمت های بالایی لانه که خنک تر است،منتقل کنند.اما بعضی کارگرها،در برخی از گونه های مورچه،وظیفه دیگری دارند که جالب توجه است وآن نشستن کنار ورودی لانه است،به طوری که در لانه،بسته بماند.شکل سر این کارگرها طوری تغییر کرده که با شکل ورودی لانه جور می شود و مورچه میتواند با قرار دادن سر خود در ورودی لانه،آنرا ببندد.برای این کار،کارگرها طوری داخل خانه می نشینند که سر آنها از ورودی در بیرون می ماند،درست مثل چوب پنبه سر بطری.کارگر هایی که از بیرون بر می گردند سر این کارگر نگهبان را لمس می کنند تا او متوجه خودی بودن کارگر ها شده و آنها به لانه راه دهد.

این گیاه،خانه من است

شاید جالب ترین و شگفت انگیز ترین پدیده ها در طبیعت،هم زیستی بین موجودات گوناگون باشد.اوج این هم زیستی در زندگی مورچه ها با سایر موجودات زنده،دیدنی است.آنجا که زندگی مشترکی با شته ها دارند که در ادامه همین مطلب درباره اش خواهید خواند و نیز زندگی با گیاهانی منحصر به فرد.در دنیای گیاهان انواعی به نام mayrmecophytes زندگی می کنند که به طور طبیعی اندام هایی از آن ها مانند خارها،ساقه و یا حتی دم برگ های شان تو خالی است و محل مناسبی برای زندگی و تغذیه مورچه ها می باشد.این حشرات،در دالان های داخل اندام های این گیاه زندگی می کنند و از ترشحات قندی گیاه و یا از عسلک حشرات به عنوان غذا استفاده می کنند.فکر می کنید گیاه در ازای این زندگی زیبایی که برای مورچه ها فراهم می کند،چه سودی می برد؟مورچه ها در مقابل این امکامات خدمت مهمی به گیاه می کنند.آن ها از گیاه در برابر پستانداران و حشرات گیاه خوار محافظت می کنند و جالب تر این که حتی گیاه انگلی که ممکن است بخواهد روی گیاه رشد کند را از بین می برند.

برده و برده داری

اگر بخواهیم جوامع آدمیان را با اجتماع مورچه ها مقایسه کنیم،شاید در میان جنبه های گوناگون زندگی پیشرفته مورچه ها،تنها یک نقطه ضعف وجود داشته باشد،و آن هم چیزی نیست جز برده داری!در تعدادی از گونه های مورچه،برده داری رواج دارد.در طبیعت دیده شده که بعضی از گونه های مورچه،مورچه هایی را از گونه دیگری،به اسارت برده و آنها را مجبور به کار در جامعه خود می کنند.حتی برخی از مورچه ها به هم گونه های خود هم رحم نمی کنند و آن ها را از یک اجتماع دیگر،به بردگی می گیرند.در یک پدیده جالب،ملکه مورچه آمازون به اجتماعات سیاه مورچه های معمولی حمله می کند،ملکه آمازون،ملکه مورچه سیاه را یافته،می کشد و کارگرها را به بردگی می برد.کارگر های برده،به تربیت نسل ملکه فاتح کمک میکنند.مورچه های این نسل وقتی بزرگ می شوند،هدفی جز حمله به گروه های مورچه های سیاه ندارند.آن ها در این حمله ها حتی شفیره ها را هم می دزدند و به لانه می آورند تا ملکه آن ها از داشتن همیشگی برده مطمئن باشد.

ملاقات مورچه و دایناسور

مورچه ها از 30 میلیون سال پیش در دوره کرتاسه میزیسته اند.شواهد فسیلی بسیاری از مورچه ها در کهربا یا در سمغ های گیاهی یافت شده است.یکی از قدیمی ترین فسیل شناخته شده از مورچه ها مربوط به یک گونه اولیه است که البته امروز منقرض شده است قدمت این فسیل که در ساحل کلیف وود نیوجرسی پیدا شده،به 92 میلیون سال پیش می رسد.با پیدا شدن فسیل مورچه های اولیه که اجداد مورچه های امروزی محسوب می شوند،مشخص شده که زمان پیدایش مورچه ها بر روی زمین،بیشتر از آن چیزی است که محققان در گذشته فکر می کرده اند.

پیدا شدن این فسیل های قدیمی،دانشمندان را به این نتیجه رسانده است که مورچه ها از 130 میلیون سال پیش،بر روی زمین زندگی کرده اند.

ما،مورچه ها و دو کفه ترازو

اگر بخواهیم بین وزن همه انسان های روی زمین و وزن کل مورچه های دنیا،یک مقایسه انجام دهیم،فکر می کنید کدام یک سنگین تر هستیم؟حتما میخواهید بگویید خوب معلومه،ما!مورچه با این جثه ضعیفش که وزنی ندارد!اما دانشمندان نظر دیگری دارند.آن ها می گویند از آن جایی که به ازای هر یک نفر انسان،1.5 میلیون مورچه روی کره زمین زندگی می کند،تعجب ندارد اگر این حقیقت که وزن کل مورچه های روی زمین با وزن همه ما انسان ها برابر است.

مورچه ها زود تر از انسان کشاورزی را یاد گرفتند

جدید ترین تحقیقات نشان می دهد مورچه ها از 70 میلیون سال پیش،یعنی در اوایل دوران سوم زمین شناسی،کشاورزی می کردند.در واقع میلیون ها سال زود تر از این که انسان به فکر پرورش محصولات کشاورزی برای خود بیوفتد مزارع پرورش قارچ داشته اند.این مورچه های کشاورز که به آن ها مورچه های «برگ بر» هم گفته می شود،برگ های گیاهان را با آرواره هایشان که برای همین کار تخصصی شده اند،می برند و به لانه می برند.بعد آنها را می جوند و به شکل خمیر در می اورند و سپس روی این خمیر،نوعی قارچ را برای خوردن پرورش می دهند.جالب تر این که مورچه های کشاورز از روش های پیشرفته باغبانی برای افزایش تولید محصول استفاده می کنند تا جایی که حتی مواد حاوی آنتی بیوتیک ترشح می کنند تا از رشد کپک روی محصولاتشان جلوگیری شود و نیز روش هایی هم برای حاصل خیزی ابداع کرده اند و در حقیقت،از کود برای کشاورزی خود استفاده می کنند.

مورچه های مسلح

در مورچه های مختلف روش دفاع در برابر دشمن متفاوت است.مورچه های قرمز(مورچه های آتشین)،برای دفاع از خود به سلاح دردناکی مجهز شده اند.آن ها دشمنان خود را می گزند،به این صورت که در ابتدا با آرواره های قویشان،دشمن را گاز می گیرند و سپس با نیشی که در انتهای شکم خود دارند،زهر خود را وارد بدن قربانی می کنند.این گزیده شدن،برای انسان هم بسیار دردناک است و حتی گاهی نیاز به مراجعه به پزشک می شود.نیش این نوع مورچه ها نوعی آلکالوئید سمی،به نام solenipsin را به بدن فرد تزریق می کند که باعث بروز التهاب موضعی و در بعضی موارد حتی عوارض جدی تری می شود.

مورچه های سیاه یا مورچه های معمولی،برای دفاع از خود شیوه خشن تری دارند.آنها هنگامی که مورد تهدید واقع شوند،اقدام به اسید پاشی به دشمن می کنند.این نوع مورچه ها نوعی اسید به نام اسید فرنیک دارند که وسیله دفاعی آنها به حساب می آید.

البته این اسید،استفاده صلح آمیز هم دارد.بعضی پرندگان،مورچه های سیاه را در بین پرهایشان نگه داری می کنند تا اسید فرمیک مورچه ها،آنها را از شر انگل های مزاحم نجات دهند.اسم اسید فرمیک از نام جنس این مورچه ها یعنی formica گرفته شده است.گونه مشهور مورچه های سیاه،مورچه formica rufa  است.

بیایید،غذا پیدا کردم!

روش پیدا کردن غذا در  مورچه ها با زنبور عسل شباهت هایی هم دارد.مورچه ایی که منبع غذا را پیدا می کند،مانند زنبور عسل،دوستانش را خبر می کند.اگر زنبور عسل با رقص و حرکات نمایشی این کار را انجام دهد،مورچه ها با تولید و ترشح فرمون این کار را می کنند.مورچه ها جستجو گر،با دنبال کردن رد فرمون هایی که مورچه پیش آهنگ که مسئول جستجوی غذا است،از خود به جا گذاشته،غذا را پیدا می کند و برای ذخیره به خانه می آورد.جمع آوری غذا توسط مورچه ها،از جایی شروع می شود که مورچه پیش آهنگ برای جستجوی غذا از لانه خارج شده و بی هدف و سرگردان در اطراف،به دنبال هر چیزی می گردد که خوردنی باشد.بعد که غذا را پیدا کرد،کمی از آن را به قصد امتحان،میخورد و سپس در یک خط صاف مستقیما به لانه بر میگردد تا دوستانش را از وجود غذا در آن محل،با خبر کند.مورچه ها میتوانند نشانه ایی را که در مسیر غذا دیده اند،به یاد آورند و به کمک این نشانه ها،بدون این که در راه بازگشت، گم شوند،سریع به خانه برگردند.

این مورچه ها در طول راه بازگشت به خانه،از خود ردی از فرمون به جا میگذارند.این فرمون برای هم خانه ایی هایش بوی مشخصی دارد و آنها را به طرف محل غذا راهنمایی می کند.کارگر هایی که مسئول جمع کردن غذا هستند،مسیر مشخص شده با بوی فرمون را دنبال می کنند تا به غذا برسند.در ضمن،خود این ها هم در مسیر،فرمون تولید می کنند تا اثر آن را برای دیگر مورچه ها تقویت کنند کارگر ها این قدر این مسیر را می روند و می آیند تا منبع غذایی تمام شوند.

امیدوارم از دنیای پیچیده مورچه ها لذت برده باشید، حالا نظرتون در مورد مورچه چیه؟